Oznaczenie miejsca płatności weksla

Część 3

Ważne jest, aby w wekslu określona została tylko jedna miejscowość, w której weksel ma być płatny. Jeżeli miejscowości jest więcej, to dokument należy uznać za nieważny. Nie jest konieczne natomiast wpisywanie dokładnego adresu płatności weksla. Oznacza to, że przepisy nie wymagają, aby w wekslu określona była dokładna ulica i numer lokalu. Wystarczy wskazanie miejscowości. Brak takiego wskazania nie skutkuje od razu nieważnością dokumentu, jednak w takim wypadku miejscem płatności jest miejscowość wpisana przy nazwisku trasata. Nieważność następuje dopiero wtedy, gdy również ta miejscowość nie została wskazana¹.

Na to, gdzie może być płatny weksel, wskazuje art. 4 Ustawy Prawo Wekslowe (dalej: p.w.). Zgodnie z tym przepisem płatność weksla może nastąpić:

1. w miejscu, w którym zamieszkuje osoba trzecia;
2. w miejscu, w którym zamieszkuje trasat;
3. w innej miejscowości.

Brak oznaczenia miejsca, w którym wekslem ma być płatny, nie przesądza jeszcze o jego nieważności. W takim przypadku miejscem płatności będzie to samo miejsce, w którym dokument wystawiono. Taka zasada wynika z art. 102 ust. 3. i 4 p. w. Przepis ten stanowi, bowiem, że „w braku osobnego oznaczenia, miejsce wystawienia wekslu uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania wystawcy. Weksel własny, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu, podanym obok nazwiska wystawcy”. Jeżeli więc przy podpisie wystawcy dokumentu widnieje także nazwa miejscowości, to w przypadku braku miejsca płatności weksla będzie on płatny właśnie w tej miejscowości².

Jak podkreśla się w orzecznictwie, zasada wyrażona w art. 102 p. w. stanowi domniemanie prawne, które jest niewzruszalne³ (inne nazwy takiego domniemania to domniemanie nieusuwalne, niezbite lub absolutne)⁴. Istotą domniemań jest to, że jeżeli wystąpi przewidziany w domniemaniu fakt (nazwijmy go faktem A), to należy przyjąć za właściwy także inny, wskazany w tym domniemaniu fakt (fakt B)⁵. Wśród domniemań wyróżnia się⁶:

1. domniemania faktyczne – w ich przypadku podstawą domniemania jest wiedza, którą nabywa się w praktyce, a więc doświadczenie życiowe. Ten rodzaj domniemania jest jednak wzruszalny;
2. domniemania prawne – podstawą tego rodzaju domniemania jest przepis prawa, który nakazuje przyjąć określony wniosek w związku z nastąpieniem wskazanego w tym przepisie faktu. Domniemania prawne mogą być:
   a) wzruszalne – polegają one na tym, że można je obalić, czyli udowodnić, że fakt, który domniemanie nakazuje przyjąć, nie wystąpił w określonej sytuacji;
   b) niewzruszalne – domniemań tych nie można obalić. Wskazane w nich następstwo danego faktu musi zostać przyjęte za prawdziwe (przykładem tego domniemania jest właśnie to wyrażone w art. 102 p. w.). Wracając jednak do miejsca płatności weksla należy zaznaczyć, że kwestia ta wygląda inaczej w przypadku, gdy miejsce płatności weksla ma fikcyjny charakter. Wtedy nie należy poszukiwać miejsca płatności obok nazwiska wystawcy, tylko od razu uznać, że weksel jest nieważny⁷.

W wekslu można zawrzeć dodatkowo odpowiednią klauzulę odnoszącą się do miejsca, w którym weksel ma być płatny. Klauzula taka nosi nazwę klauzula domicylowania (lub inaczej klauzula umiejscowienia)⁸. Zawarcie wspomnianej klauzuli możliwe jest wtedy, gdy zgodę na to wyrazi sam wystawca weksla lub jego akceptant, a także wtedy, gdy wynika to z upoważnienia ustawowego. Jeśli chodzi zaś o sposób wyrażenia zgody, to nie jest koniecznym, aby oświadczenie złożone zostało w pisemnej formie. Skuteczne będzie także udzielenie ustnego przyzwolenia. Zgoda może także wynikać z zachowania wystawcy bądź akceptanta dokumentu, które to zachowanie według zwyczaju uważane jest za wyrażenie zgody⁹.

Określenie miejsca płatności weksla spełnia jeszcze jedną istotną funkcję. Zgodnie z art. 371 k. p. c. to właśnie według tego miejsca określić można właściwość sądu, przed którym rozpatrywane będzie powództwo wniesione przeciwko podmiotowi, który jest zobowiązany z weksla (a także czeku). Określenie właściwości sądu w oparciu o miejsce płatności stanowi właściwość niewyłączną¹⁰. Właściwość ta ma dodatkowo charakter właściwości przemiennej, gdyż jak wynika z § 2 wspomnianego przepisu, powód ma prawo zdecydować, czy wniesie pozew do sądu właściwego ze względu na miejsce płatności weksla czy też do sądu, którego właściwość terytorialna obejmuje miejsce zamieszkania wystawcy lub akceptanta weksla.

Potrzebujesz przypływu gotówki w krótkim czasie? Pomożemy Ci sprzedać weksle własne lub in blanco!