Z dniem 1 stycznia zmianie uległy przepisy dotyczące odsetek ustawowych. Stało się tak za sprawą ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.
Przed dniem 1 stycznia odsetki ustawowe występowały jako tzw. odsetki kapitałowe (art. 359 KC) lub odsetki za opóźnienie (art. 481 KC). W obrocie profesjonalnym (transakcje między przedsiębiorcami) występowały odsetki za zwłokę. Dotychczas odsetki ustawowe i odsetki za zwłokę w transakcjach między przedsiębiorcami wynosiły 8%.
W związku z wejściem w życie zmian wprowadzonych ustawą ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw ustalono trzy rodzaje odsetek ustawowych, tj.:
* odsetki ustawowe (art. 359 § 2 KC),
* odsetki ustawowe za opóźnienie (art. 481 § 2 KC),
* odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych (art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych)
oraz wprowadzono mechanizm ustalania odsetek w oparciu o stopę referencyjną.
Odsetki ustawowe:
– kapitałowe równe są obecnie sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych i wynoszą 5 %,
– za opóźnienie (w obrocie nieprofesjonalnym) równe są obecnie sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych i wynoszą 7 %,
– za opóźnienie w transakcjach handlowych (w obrocie profesjonalnym) równe są obecnie sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych i wynoszą 9,5 %.
Obecnie art. 481 KC nie ma zastosowania do transakcji handlowych w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, o czym stanowi wprost art. 4a ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W wyniku wprowadzonych zmian ustalono również wartość odsetek maksymalnych (odsetki maksymalne kapitałowe – art. 359 § 21 KC, odsetki maksymalne za opóźnienie – art. 481 § 22 KC) – które stanowią dwukrotność wysokości odsetek ustawowych.
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. (z pewnymi wyjątkami). Zgodnie z art. 56 przedmiotowej ustawy do odsetek wymagalnych przed 1 stycznia 2016 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.
Oczekiwanym efektem nowelizacji jest zwiększenie ochrony wierzycieli przez wyeliminowanie ryzyka ustalenia odsetek na poziomie niższym niż wynikający z przepisów dyrektywy 2011/7/UE. Wprowadzone zmiany mają przyczynić się do zmniejszenia zatorów płatniczych i poprawy dyscypliny płatniczej (zmniejszenie opłacalności opóźnienia płatności w transakcjach handlowych).
